Ngày 8/5, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về Báo cáo của Chính phủ đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã năm 2018 và tình hình triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2019; Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2018, tình hình triển khai thực hiện dự toán NSNN năm 2019.

Chủ động điều hành phát hành TPCP phù hợp tiến độ thu chi

Tại phiên họp, trình bày báo cáo của Chính phủ về tình hình ngân sách, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, năm 2018, tổng thu NSNN thực hiện đạt 1.424,9 tỷ đồng, vượt 105,7 nghìn tỷ đồng (+8%) so với dự toán, tăng 66,6 nghìn tỷ đồng so với báo cáo Quốc hội, tỷ lệ huy động vào NSNN đạt 25,7% GDP, riêng thu từ thuế và phí đạt 21,1% GDP.

Trong khi đó, tổng chi NSNN thực hiện đạt 1.616,4 nghìn tỷ đồng, vượt 93,7 nghìn tỷ đồng (+6,1%) so với dự toán, tăng 54 nghìn tỷ đồng so với báo cáo Quốc hội.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng tại phiên họp UBTVQH ngày 8/5

Với mức thu, chi như trên, năm 2018 bội chi NSTW là 191,5 nghìn tỷ đồng, giảm 3,5 nghìn tỷ đồng so với dự toán do sử dụng tăng thu NSTW để giảm bội chi; cân đối NSĐP bội thu (giảm bội chi NSĐP 9 nghìn tỷ đồng so với dự toán). Tổng hợp chung, bội chi NSNN năm 2018 là 191,5 nghìn tỷ đồng, giảm 12,5 nghìn tỷ đồng so với dự toán, bằng 3,46% GDP thực hiện.

Về tình hình thu, chi NSNN 4 tháng đầu năm 2019, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết thu NSNN 4 tháng đạt 517,87 nghìn tỷ đồng, bằng 36,7% dự toán, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm 2018. Chi NSNN đạt 429,8 nghìn tỷ đồng, bằng 26,3% dự toán, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm 2018.

Do tiến độ chi thấp hơn tiến độ thu nên cân đối NSNN tháng 4 và 4 tháng đầu năm có thặng dư (thu lớn hơn chi). Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính đã chủ động điều hành việc phát hành trái phiếu Chính phủ (TPCP) để vừa sử dụng có hiệu quả ngân quỹ nhà nước, vừa đảm bảo nguồn thanh toán, chi trả kịp thời các khoản nợ gốc đến hạn và góp phần định hướng sự phát triển thị trường, cơ cấu lại nợ công. Tổng số đã phát hành được 82 nghìn tỷ đồng TPCP, với kỳ hạn bình quân 12,51 năm, lãi suất bình quân là 4,92%/năm.

Kiểm soát bội chi thấp hơn dự toán

Thẩm tra nội dung này, Uỷ ban Tài chính ngân sách (UBTCNS) cơ bản nhất trí với báo cáo Chính phủ trình và cho rằng trong điều kiện nhu cầu chi còn lớn, nhiều nhiệm vụ chi NSNN quan trọng, cấp bách phát sinh thì việc kiểm soát bội chi NSNN thấp hơn so với dự toán đã thể hiện sự cố gắng rất lớn của Chính phủ trong quản lý, điều hành NSNN.

Về nợ công, UBTCNS đánh giá tình hình nợ công đã được quản lý, kiểm soát chặt chẽ hơn, các mức dư nợ đều thấp hơn quy định tại Nghị quyết số 25/2016/QH13 về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016-2020.

Đối với việc triển khai dự toán năm 2019, Thường trực UBTCNS cho rằng về cơ bản tình hình hướng dẫn tổ chức thực hiện dự toán và thông báo nhiệm vụ thu, chi NSNN đã bảo đảm thời gian quy định, song riêng đối với vốn đầu tư phát triển, việc phân bổ chi tiết là khá chậm. Do đó, đề nghị Chính phủ khẩn trương chỉ đạo nhanh chóng triển khai thực hiện việc phân bổ chi tiết các nguồn vốn trên sớm, bảo đảm thời gian triển khai thực hiện và giải ngân nguồn vốn này trong năm theo đúng quy định của pháp luật.

Thảo luận tại phiên họp, một vấn đề được thành viên UBTVQH quan tâm về quản lý doanh nghiệp FDI. Theo Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Tuý, báo cáo của Chính phủ cho thấy thu từ khu vực FDI không đạt dự toán, trong khi hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực này rất tốt, doanh thu tăng 28%, tài sản tăng 22%…. Tuy nhiên, số doanh nghiệp FDI báo lỗ, lỗ luỹ kế, lỗ mất vốn lại tăng rất cao. Do đó, cần có đánh giá, phân tích cụ thể hơn về tình hình này, nhất là khi chúng ta đang có rất nhiều chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp FDI.

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết Bộ đã có báo cáo liên quan đến tình hình các doanh nghiệp FDI. Năm 2018, ngành Tài chính đã thanh tra, kiểm tra 95.940 cuộc, xử lý thu về ngân sách 19.000 tỷ đồng (đến hết năm đã thu về 14.740 tỷ đồng), xử lý giảm lỗ 40.900 tỷ đồng. Tương tự, năm 2017 qua thanh tra, kiểm tra đã xử lý giảm lỗ 37.000 tỷ đồng.

Toàn cảnh phiên họp

Nhận định thực trạng này là nghiêm trọng, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết đây là lý do mà Luật Quản lý thuế cần phải nêu rõ trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý FDI, từ khâu cấp phép, đầu tư đến khâu sản xuất. Thời gian qua, các cơ quan tài chính đã rất cố gắng, nỗ lực trong việc thanh tra, kiểm tra hàng năm. Tuy nhiên, việc này mới chỉ kiểm tra được ở khâu sản xuất, kinh doanh. “Chuyển giá là câu chuyện dài, phải đánh giá và cần có thêm nhiều giải pháp nữa”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhận định.

Có thể thuê công ty giám định giám định lại tài sản đầu tư

Cùng trả lời về vấn đề liên quan đến doanh nghiệp FDI, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho rằng chuyển giá là câu chuyện dài từ 30 năm nay. Thực tế, chuyển giá xảy ra ở 2 khâu, khâu đầu tư ban đầu và khâu sản xuất, kinh doanh. Ở khâu sản xuất kinh doanh, Bộ Tài chính đã làm công tác thanh tra, kiểm tra hàng năm.

Ở khâu đầu tư ban đầu, Luật Đầu tư trước đây có quy định yêu cầu phải giám định tài sản đầu tư ngay sau khi đầu tư xong để xác định giá trị tài sản chính thức, từ đó tính khấu hao và hạch toán thu nhập chịu thuế. Tuy nhiên, thực tế triển khai quy định này khi đó gặp rất nhiều khó khăn. Năm 1992, chúng ta đã thuê một công ty giám định độc lập để giám định 17 dự án và cả 17 dự án đều sai phạm. Tuy nhiên, khi đưa ra xử lý về pháp lý thì xảy ra tranh cãi vô cùng phức tạp.

Sau đó, Luật Đầu tư mới đã bỏ điều khoản này, để DN tự giác. Tuy nhiên, đến nay, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng “không thể để họ tự giác được nữa”.

“Đánh giá lại 30 năm thu hút FDI, chúng tôi thấy đây vẫn là kẽ hở. Ví dụ khi họ chỉ đầu tư 10 triệu USD nhưng khai 20 triệu USD, thì toàn bộ khấu hao tài sản cố định họ được tính hết, làm giảm thu nhập chịu thuế. Đây là hiện tượng lỗ giả, lãi thật, xảy ra rất lâu rồi”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói.

Để khắc phục phần nào vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết khi sửa Luật Đầu tư tới đây sẽ đưa vào điều khoản, trong trường hợp cần thiết, Nhà nước có thể thuê công ty giám định giám định lại tài sản đầu tư.

Liên quan đến việc thu từ khu vực doanh nghiệp FDI không đạt dự toán, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết nguyên nhân đầu tiên là do làm dự toán cả 3 khu vực doanh nghiệp quá cao so với thực tế. Bộ trưởng nêu rõ, năm 2016, chúng ta giao dự toán thu chung là tăng 12,2%, trong đó thu từ FDI tăng 12,8%, trong khi tốc độ tăng GDP năm 2016 là 6,21%. Năm 2017, dự toán giao tăng thu chung là 18,1%, trong đó khu vực FDI tăng 23,4%, rất cao so mức tăng GDP năm 2017 là 6,81% và lạm phát xấp xỉ 4%. Tương tự, dự toán thu năm 2018 của khu vực FDI tăng 30,1%, quá cao so với tăng trưởng kinh tế là 7,08% và lạm phát gần 4%. Về vấn đề này, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết đã báo cáo Quốc hội và rút kinh nghiệm trong việc xây dựng dự toán năm 2019 để giao dự toán hợp lý hơn giữa các khu vực kinh tế và các địa phương. Thực tế thực hiện 4 tháng đầu năm cho thấy, vấn đề này đã từng bước được khắc phục.

                                                                                                                    Q.H